Quy chế xử lý người chưa thành niên phạm tội

Thời gian gần đây, vấn đề người chưa thành niên phạm tội đang là vấn đề được dư luận quan tâm sâu sắc. Đây là các đối tượng còn chưa có nhận thức đầy đủ, nông nổi và bồng bột trong hành vi và ứng xử. Do vậy, đối với đối tượng phạm tội là người chưa thành niên, phạm luật đưa ra một quy chế pháp lý đặc biệt với mục đích chính là giáo dục, răn đe để các đối tượng lại trở thành công dân có ích cho xã hội. Tại Bộ luật hình sự 2015 mới đây, các nhà làm luật đã dành ra một điều luật cụ thể quy định rõ về nguyên tắc xử lý đối với các đối tượng người chưa thành niên phạm tội này.

Nguyên tắc chung khi xử lý người chưa thành niên phạm tội

- Việc xử lý người phạm tội là người dưới 18 tuổi phải bảo đảm lợi ích tốt nhất cho họ. Vì vậy, khi xử lý phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng nhận thức về tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi, nguyên nhân và điều kiện phạm tội.Mục đích chính của việc xử lý này là giáo dục để họ sửa sai, trở thành công dân có ích cho xã hội.

- Chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội là người dưới 18 tuổi trong trường hợp cần thiết. Khi truy cứu trách nhiệm hình sự đối với họ phải căn cứ vào đặc điểm nhân thân, tính nguy hiểm của hành vi phạm tội cũng như yêu cầu phòng ngừa tội phạm.

- Chỉ áp dụng hình phạt đối với người phạm tội là người dưới 18 tuổi khi xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự, áp dụng biện pháp giám sát, giáo dục hoặc các biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng là không đạt được hiệu quả giáo dục, phòng ngừa.

- Chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn cho người phạm tội là người dưới 18 tuổi khi Tòa án thấy rằng việc áp dụng các biện pháp giáo dục khác không đủ tác dụng răn đe, phòng ngừa

- Không áp dụng hình phạt tù chung thân hoặc tử hình với người phạm tội là người dưới 18 tuổi.

Quy định về miễn trách nhiệm hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội

Dù không có đủ căn cứ để được miễn trách nhiệm hình sự theo Điều 29 BLHS 2015, người dưới 18 tuổi phạm tội vẫn được xem xét miễn trách nhiệm hình sự khi có tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả trong một số trường hợp sau:

- Người phạm tội là người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi; phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng. Quy định này không áp dụng trong trường hợp phạm tội: cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác, hiếp dâm, cướp giật tài sản và một số tội phạm về ma túy khác.

- Người phạm tội là người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi; phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý quy định tại khoản 2 Điều 12 BLHS 2015. Quy định này không áp dụng trong trường hợp phạm vào một số tội quy định tại điểm b khoản 2 Điều 9 như tội giết người, mua bán người, cướp tài sản, một số tội phạm ma túy…

- Người dưới 18 tuổi phạm tội với vai trò là đồng phạm nhưng vai trò không đáng kể trong vụ án.

Với các quy định trên, pháp luật đã thể hiện tính linh hoạt mềm dẻo của nó. Pháp luật vừa dành sự khoan hồng đặc biệt cho đối tượng người dưới 18 tuổi phạm tội vừa thể hiện tính răn đe, giáo dục để các đối tượng này sửa sai và sống có ích hơn.