Nâng cao hoạt động quản lý tiếp cận nguồn gen

Tài nguyên di truyền sinh vật có vai trò quan trọng trong việc lai tạo giống mới nhằm đa dạng hóa sinh học, phát triển ngành sản xuất nông nghiệp của mỗi quốc gia. Hiện nay, việc trao đổi nguồn gen quốc tế đang ngày càng phổ biến. Điều này làm cho vấn đề bảo tồn và phát triển tài nguyên di truyền của Việt Nam trở nên cấp thiết hơn. Ngày 12/5/2017, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 59/2017/NĐ-CP về quản lý tiếp cận nguồn gen và chia sẻ lợi ích từ việc sử dụng nguồn gen. Trong đó có nhiều quy định đáng chú ý như sau:

Nguyên tắc thực hiện

Theo Nghị định mới trên, Nhà nước Việt Nam có  chủ quyền đối với toàn bộ nguồn gen trên phạm vi toàn bộ lãnh thổ quốc gia. Điều này có nghĩa là tổ chức, cá nhân nước ngoài chỉ được tiếp cận nguồn gen của Việt Nam khi được sự cho phép của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Việc chia sẻ lợi ích từ sử dụng nguồn gen phải đảm bảo nguyên tắc công bằng và hợp lý với mục đích quản lý hiệu quả tài nguyên sinh học quốc gia, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và thương mại hóa nguồn gen. Tuy nhiên, hoạt động này cần phải chú trọng đến vai trò của địa phương trong việc bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên di truyền.

Thủ tục cấp phép tiếp cận nguồn gen

- Các đối tượng phải nộp hồ sơ đăng kí tiếp cận nguồn gen đến cơ quan có thẩm quyền. Hồ sơ có thể được nộp trực tiếp, gửi bưu điện hoặc đăng kí điện tử. Sau khi nhận được hồ sơ, trong vòng 10 ngày, cơ quan nhận hồ sơ thông báo bằng văn bản cho chủ thể đăng kí về việc xác nhận hay từ chối đăng kí tiếp cận nguồn gen.

- Nếu được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đăng ký tiếp cận nguồn gen; tổ chức, cá nhân sẽ tiến hành thỏa thuận và ký Hợp đồng với Bên cung cấp. Hợp đồng này phải được UBND xã nơi có nguồn gen ngoài tự nhiên hoặc nơi đăng ký trụ sở của Bên cung cấp xác nhận. Thời hạn xác nhận là 03 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ.

- Trong vòng 12 tháng kể từ ngày phát hành văn bản xác nhận đăng kí tiếp cận nguồn gen, các chủ thể tiến hành  nộp hồ sơ đề nghị cấp Giấy phép tiếp cận nguồn gen đến cơ quan có thẩm quyền. 

Sau khi nhận được hồ sơ, cơ quan có thẩm quyền sẽ gửi thông báo về hồ sơ đã hợp lệ hay chưa và tổ chức thẩm định khi nhận được hồ sơ hợp lệ. Sau khi có kết quả thẩm định, trong vòng 15 ngày, Thủ trưởng cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ xem xét, quyết định cấp Giấy phép tiếp cận nguồn gen hoặc thông báo về việc từ chối và nêu rõ lý do.

Với các quy định đáng chú ý trên, Nghị định đã được đánh giá cao trong việc nội luật hóa các quy định của quốc tế về quản lý nguồn gen, khắc phục những tồn tại hiện có và góp phần tăng cường quản lý nguồn gen đa dạng của Việt Nam.