Bộ Luật tố tụng dân sự 2015: Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật áp dụng

Từ ngày 01/01/2017, theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự 2015, các vụ việc dân sự chưa có điều luật áp dụng Tòa án vẫn phải thụ lý giải quyết nếu đủ điều kiện thụ lý. Quy định này là phù hợp bởi Tòa án là cơ quan xét xử thực hiện quyền tư pháp cho nên mọi tranh chấp, yêu cầu của các cá nhân, cơ quan, tổ chức Tòa án đều phải có trách nhiệm giải quyết, không được từ chối. 

Tuy nhiên, không phải mọi yêu cầu giải quyết của cơ quan, tổ chức, cá nhân xét thấy chưa có điều luật áp dụng Tòa án đều thụ lý giải quyết. Tòa chỉ phải giải quyết là các vụ việc dân sự thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật dân sự nhưng tại thời điểm vụ việc phát sinh chưa có điều luật để áp dụng, yêu cầu khác không phải là dân sự thì Tòa án không thụ lý giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự.

Đối với các tranh chấp, các yêu cầu chưa có điều luật áp dụng mà Tòa án thụ lý giải quyết mà thì Tòa án phải căn cứ vào các nguyên tắc sau đây:

Áp dụng tập quán

Tập quán được áp dụng các bên không có thỏa thuận, pháp luật không có quy định. Tuy nhiên phải đáp ứng điều kiện là tập quán đó không trái với nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự.

Áp dụng tương tự pháp luật

Việc áp dụng tương tự pháp luật được thực hiện khi các bên không có thỏa thuận, pháp luật không có quy định và không có tập quán nào được áp dụng.

Áp dụng các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự, án lệ, lẽ công bằng

Trong trường hợp không thể áp dụng tương tự pháp luật thì Tòa án sẽ áp dụng các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự, án lệ, lẽ công bằng. 

Đây là quy định rất tiến bộ và cần thiết nhằm đảm quyền dân sự của cá nhân, đồng thời là căn cứ để Tòa án phải nhận đơn, thụ lý, giải quyết tranh chấp phát sinh trong đời sống xã hội mà pháp luật chưa có quy định, không để người dân tự xử lý, gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội. Với quy định mới này, Bộ luật tố tụng dân sự 2015 đã bảo vệ tốt hơn các quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khi bị xâm phạm.