Bộ luật dân sự 2015: công nhận chuyển đổi giới tính

Trong xã hội hiện đại ngày nay, vấn đề chuyển đổi giới tính hay người chuyển giới không còn xa lạ. Tuy nhiên, trước khi Bộ luật dân sự 2015 ra đời, pháp luật vẫn chưa thừa nhận hành vi này. Điều đó gây bất lợi rất lớn cho những người chuyển giới do họ chưa được pháp luật thừa nhận và các quyền và lợi ích của họ không có cơ sở pháp lý rõ ràng. Bộ Luật dân sự 2015 ra đời là một bước tiến mới đảm bảo một cách hợp lý về quyền lợi cho người chuyển giới với các quy định mới sau:

Ghi nhận quyền xác định lại giới tính

Kế thừa quy định của Bộ luật dân sự 2005, Bộ luật dân sự 2015 cũng ghi nhận quyền xác định lại giới tính của cá nhân. Theo đó cá nhân được xác định giới tính trong 2 trường hợp:

- Giới tính bị “khuyết tật bẩm sinh”;

- Giới tính chưa định hình chính xác cần có sự can thiệp của y học để xác định rõ.

Việc xác định lại giới tính sẽ kéo theo việc thay đổi thông tin trong một số giấy tờ khác. Do vậy, luật đã quy định thêm về hệ quả pháp lý sau khi xác định lại giới tính. Cụ thể, sau khi thực hiện việc xác định lại giới tính, cá nhân có nghĩa vụ đăng ký thay đổi hộ tịch theo quy định của pháp luật. Họ sẽ có các quyền nhân thân phù hợp với giới tính của mình.

Công nhận chuyển đổi giới tính

Điểm nổi bật nhất của BLDS 2015 đó là Nhà nước thừa nhận việc chuyển đổi giới tính của cá nhân. Theo đó, việc chuyển đổi giới tính được thực hiện theo quy định của luật. Sau khi thực hiện chuyển đổi giới tính, cá nhân có nghĩa vụ đăng ký thay đổi hộ tịch. Đồng thời pháp luật cũng ghi nhận cho những người này có các quyền nhân thân phù hợp với giới tính đã được chuyển đổi như kết hôn, nuôi con nuôi…

Các quy định nêu trên của Luật là hợp lý bởi:

- Mong muốn chuyển giới của một bộ phận người là chính đáng và phù hợp với quyền con người.

- Đối với những người đã chuyển đổi giới tính, nếu không thừa nhận quyền này của họ sẽ gây bất lợi cho họ trong việc kết hôn, làm việc cũng như các vấn đề về hộ tịch. Khi Luật thừa nhận quyền chuyển đổi giới tính của họ, sẽ tạo điều kiện cho người chuyển giới được hòa nhập cộng đồng, thể hiện quan điểm không phân biệt đối xử của Nhà nước và giải quyết được các vướng mắc trên thực tế.

Tuy nhiên cũng phải kể đến bất lợi khi Nhà nước công nhận việc chuyển đổi giới tính này. Đặc biệt là vấn đề khó xác minh giới tính thực dẫn đến việc “lách luật” khi nước ta không cho phép kết hôn đồng giới. 

Bộ luật có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2017.

Nhìn chung, các quy định mới nêu trên cả BLDS 2015 được coi là bước tiến lớn trong hệ thống pháp luật Việt Nam, là sự điều chỉnh phù hợp với thực tiễn xã hội. Điều này vừa góp phần bảo đảm quyền của một bộ phận người dân trong xã hội vừa thể hiện tính mềm dẻo, linh hoạt của luật pháp.